१९ वर्षीय झोमॅटो डिलिव्हरी बॉयने बनवली इलेक्ट्रिक-सोलर सायकल; राष्ट्रपतींकडून मिळाला पुरस्कार

October 08, 2021 Maharashtra , Marathi 0 Comments

ही प्रेरणादायी कथा झारखंडच्या सिंहभूम भागातील एका तरुणाची आहे. जो बऱ्याच गोष्टींपासून वंचित राहत होता, पण प्रबळ इच्छाशक्तीमुळे त्याने सौरऊर्जेवर चालणारी सायकल (सोलर कम इलेक्ट्रिक सायकल) तयार केली. जरी हा शोध सुरुवातीला ओळखला गेला नव्हता, परंतु आता त्यांना सायकलसाठी ऑर्डर मिळू लागल्या आहेत.

१९ वर्षीय इंद्रजित हा पदवीधर विद्यार्थी आहे पण त्याच वेळी त्याची आणखी एक ओळख आहे आणि ती म्हणजे संशोधक. लहानपणापासूनच मशीन समजून घेण्याची आणि बनवण्याची आवड असलेल्या इंद्रजितने आतापर्यंत अनेक आविष्कार केले आहेत जे सामान्य माणसाला उपयुक्त आहेत.

इंद्रजितने प्रथम डोंगराळ भागात फिरणाऱ्या मुलांची समस्या समजून घेऊन त्यांनी सौर सायकल बनवली आणि नंतर गावातील चिरोंजीच्या शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी पोर्टेबल चिरोंजी डेकोरेटर मशीन बनवले. इंद्रजीतने मिडीयाला सांगितले, लहानपणापासूनच मला यंत्रांशी खेळण्याची आवड होती.

प्रत्येकजण घरी रेडिओ ऐकत असे, म्हणून एक दिवस रात्री मी ते पूर्णपणे उघडले कारण मला वाटले की आत कोणीतरी बसून या सर्व गोष्टी सांगत असावेत. या जिज्ञासेनेच माझा प्रवास सुरू झाला. कुटुंबातील सदस्य माझ्यापासून सर्व काही वाचवण्याचा प्रयत्न करायचे.

इंद्रजितचे वडील बस ड्रायव्हर आहेत आणि त्यांना घरी दोन भावंडे आहेत. आर्थिक परिस्थिती इतकी चांगली नाही की त्याच्या पालकांनी त्याला मोठ्या शाळेत शिकवले असते. त्यांनी शालेय शिक्षण सरकारी शाळांमधून पूर्ण केले आणि तेथील विविध विज्ञान प्रकल्पांमध्ये सहभागी होत राहिले.

शाळेला कोणत्याही जिल्हास्तरीय किंवा राज्यस्तरीय स्पर्धेत भाग घ्यायचा असेल तर इंद्रजितला काहीतरी बनवायला सांगितले जायचे. अनेक वेळा त्याला त्याच्या शाळेत भेदभावाचाही सामना करावा लागला. त्याने बनवलेला प्रकल्प इतर काही मुलांच्या नावे पुढे पाठवला जात होता.

इंद्रजीत म्हणाला, हे माझ्यासोबत एकदा किंवा दोनदा घडले पण मी हार मानली नाही. कारण मला माहित होते की माझ्याकडे आणखी बरेच काही करण्याची क्षमता आहे. म्हणूनच मी माझी स्वतःची छोटी वर्कशॉप घरी बनवायला निघालो. जेव्हाही मला पैसे मिळायचे तेव्हा मी माझ्या कल्पनांवर काम करण्यासाठी साधने आणत असे.

एकदा त्याला बक्षिसात सोलर लाइट मिळाली आणि त्याला सौर काम करण्याचे तंत्रज्ञान समजण्यास मदत झाली. सौर दिवे समजून घेताना, इंद्रजितने विचार केला की जर सौरवर इतके चालवता येईल, तर त्याची सायकलही सौरवर चालवता येईल का? त्याने स्वतःच्या पातळीवर त्यावर काम करायला सुरुवात केली. त्याने सेकंड हँड मोटर विकत घेतली, सौर प्रकाशाचे सोलर पॅनल काढले आणि इतर गोष्टी गोळा केल्या. शालेय शिक्षणाबरोबरच तो सौर चक्र बनवण्यातही गुंतला.

इंद्रजीत म्हणतो सुरुवातीला मी चाचण्या करत होतो पण नंतर माझ्या लक्षात आले की डोंगराळ रस्त्यामुळे अनेक मुलांना शाळेत पोहोचण्यास अडचणी येतात. ज्यांच्याकडे सायकल आहे त्यांच्यासाठीही उतारावरून खाली उतरणे सोपे आहे, पण उतारावर सायकल चढणे तितकेच कठीण आहे. त्यांच्याबद्दल विचार करून मी हा प्रयत्न केला जेणेकरून अशा मार्गांद्वारे ते सहजपणे सायकल चालवू शकतात.

2016 मध्ये त्यांना हनी बी नेटवर्क आणि नॅशनल इनोव्हेशन फाउंडेशनद्वारे आयोजित इन्स्पायर पुरस्कारांमध्ये सहभागी होण्याची संधी मिळाली. प्रथम त्याला जिल्हास्तरावर पहिले बक्षीस मिळाले आणि नंतर पुढच्या स्तरासाठी त्याला रांचीला बोलावण्यात आले. पण त्यावेळी त्याच्यासोबत कोणीच नव्हते.

मी माझ्या शहराबाहेर कधीच गेलो नाही आणि यासंदर्भात शाळेकडून कोणतीही मदत मिळाली नाही. कुटुंबीयांनी असेही सांगितले की जाण्याची गरज नाही. पण मी रात्री एकटाच निघालो आणि ट्रेनने रांचीला पोहोचलो. यानंतर मला दिल्लीला बोलावण्यात आले, जिथे डॉ.हर्षवर्धन यांनी माझा सन्मान केला आणि मला अनिल सरांना भेटण्याची संधी मिळाली.

जुनी सायकली आणि सेकंड हँड वस्तू वापरून बनवलेल्या त्याच्या सौर सायकलची किंमत त्यावेळी सुमारे तीन हजार रुपये होती. त्याने सायकल अशा प्रकारे बदलली की ती सौर आणि विद्युत दोन्ही मोडवर चालू शकेल. सौर पॅनेलसह हे चक्र 30 किमी प्रति तास चालते आणि इलेक्ट्रिक म्हणून हे चक्र (सोलर कम इलेक्ट्रिक सायकल) एका चार्जिंगमध्ये सुमारे 60 किमी चालवू शकते.

तो म्हणतो की, कधीकधी सोलरमुळे सायकलचे वजन वाढते आणि म्हणूनच आता तो लोकांना फोल्डेबल सोलर पॅनल्सची सुविधा देत आहे जेणेकरून लोकांना गरज असेल तेव्हाच सौर वापरावे लागेल!

इन्स्पायर अवॉर्ड जिंकल्यानंतर त्याला जपानच्या साकुरा एक्सचेंज प्रोग्राम ऑफ सायन्समध्ये जाण्याची संधीही मिळाली. मात्र, इतका सन्मान मिळाल्यानंतरही त्याला कुठूनही आर्थिक मदत मिळू शकली नाही. ना त्यांच्या नावीन्यपूर्णतेसाठी किंवा ना त्यांच्या अभ्यासासाठी.

हायस्कूल पास केल्यानंतर तो जमशेदपूरला पोहोचला आणि तिथून त्याने 11 वी आणि 12 वी पास केली. त्याच्या अभ्यासावर आणि त्याच्या नवकल्पनांवर काम करण्यासाठी, त्याने वेगवेगळ्या ठिकाणी अर्धवेळ नोकरीही केली. तो म्हणतो की जमशेदपूरमधील सौर चक्राने त्याला खूप मदत केली आहे.

तो झोमॅटोसाठी डिलिव्हरी बॉय म्हणून काम करायचा आणि त्याच्या सौर चक्रावर सर्व डिलीवरी दिल्या. या दरम्यान, त्याचे सायकल पाहून लोकांनी अनेकदा त्याला याबद्दल विचारले. त्याने त्याचा एक व्हिडिओ यूट्यूबवर अपलोड केला.

आतापर्यंत मी 18 लोकांसाठी सौर चक्र बनवले आहे. नवीन आणि प्रगत सौर आणि इलेक्ट्रिक सायकलची किंमत 14,000 रुपयांपासून सुरू होते. यामध्ये मी 24 व्होल्ट बॅटरी वापरतो आणि नंतर ग्राहकाला हव्या असलेल्या वैशिष्ट्यांवर काम केले जाते.

व्हिडिओ पाहिल्यानंतर आणखी बऱ्याच लोकांनी माझ्याशी संपर्क साधला आणि मला आता जवळपास 80 ऑर्डर मिळाल्या आहेत. मी या पुढे काम करत आहे. यासह मला माझ्या दुसऱ्या नवकल्पनासाठी हनी बी नेटवर्ककडून थोडी मदत मिळाली आहे असे इंद्रजीत म्हणतो.

इंद्रजीत कडून पहिली सायकल विकत घेणारा त्याच्याच शाळेतील शिक्षक होता ज्याने तो आपल्या मुलासाठी विकत घेतला. यानंतर, त्याने वेगवेगळ्या ठिकाणाहून अनेकांना सायकली दिल्या. यामध्ये झोमॅटोमध्ये त्याच्यासोबत काम करणाऱ्या त्याच्या सहकाऱ्याचा समावेश आहे.

सुमारे दीड वर्षापूर्वी राजू प्रामाणिकने त्याच्याकडून स्वतःसाठी सायकल खरेदी केली होती. राजू सांगतो की आधी तो डिलीव्हर करण्यासाठी बाईकचा वापर करायचा पण यात पेट्रोलची किंमत साडेतीन हजारांच्या आसपास असायची. जेव्हा तो इंद्रजितला भेटला तेव्हा त्याने त्याच्याकडून इलेक्ट्रिक कम सोलर सायकल खरेदी केली.

राजू म्हणतो, मी त्याला हप्त्यांमध्ये पैसेही दिले. पण आता यावर माझा मासिक खर्च क्वचितच 300 रुपये येतो. आत्तापर्यंत फक्त एकदाच मध्यभागी वायरिंगची काही समस्या होती पण ती सुद्धा मेकॅनिकने 100 रुपयांमध्ये ठीक केली होती. तेव्हापासून मी सर्वत्र हीच सायकल वापरत आहे.

चिरंजी वाढणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी इंद्रजितचा दुसरा शोध आहे. ते स्पष्ट करतात की शेतकऱ्यांना चिरंजीचे फळ हाताने काढावे लागते कारण त्यासाठी जे काही मशीन असेल ते खूप महाग असते. अशी कोणतीही मशीन नाही जी कमी किमतीत आणि लहान शेतकऱ्यांसाठी आहे. शेतकरी या प्रक्रियेत बराच वेळ घेतात आणि त्यांना चांगले परिणाम मिळत नाहीत. म्हणून त्यांनी हे मशीन बनवले जेणेकरून शेतकऱ्यांना मदत करता येईल.

या मशीनसाठी त्याला 2018 मध्ये माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखर्जी यांच्या हस्ते इग्नाइट पुरस्कारही देण्यात आला आहे. त्यांच्या या मशीनसाठी त्यांचा सन्मानही झाला आहे आणि आतापर्यंत त्यांना सुमारे 60 ऑर्डर मिळाल्या आहेत.

त्याच्या दोन्ही नवकल्पनांना उत्पादनांच्या स्वरूपात घेण्यासाठी इंद्रजितने एक सामाजिक उपक्रम सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. याद्वारे, त्याला केवळ त्याचे नवकल्पना इतरांपर्यंत पोहोचवायचे नाहीत, तर ग्रामीण भागातील लोकांना रोजगार उपलब्ध करून द्यायचा आहे. जे इतरांना त्यांच्या समजूतदारपणासाठी काहीतरी निर्माण करू इच्छितात.

अलीकडेच गुजरातमधील त्याच्या एका मित्रासोबत त्याने एक बहुउद्देशीय ड्रोन बनवला आहे. जो कोणत्याही ठिकाणी स्वच्छता करू शकतो आणि कुठेही औषध पोहोचवू शकतो. तो म्हणतो की त्याला फक्त एवढे नवकल्पना करायचे आहेत जे सामान्य लोकांना उपयोगी पडतील. त्याच्याकडे प्रतिभा आहे, त्याला फक्त काही आर्थिक मदत मिळवायची आहे, ज्यावर तो काम करत आहे.

हे ही वाचा-

नीट बोलता येत नव्हते म्हणून या मराठी अभिनेत्याला हाकलून लावले होते, आज आहे कोट्यावधींचा मालक

जर मी पळालो नसतो, तर त्या बदमाशांनी माझा जीव घेतला असता सुमीत जयस्वालने सांगितलं व्हीडिओमागचं खरं सत्य

अनुष्का शर्माने समोर आणला विराट कोहलीचा खरा चेहरा, सोशल मिडीयावर तुफान व्हायरल होतोय व्हिडीओ

Tags: Video, medico, itmedi, medium definition, media go, media one, mediam, on the media, what is media, medical news, media pa, media buying, define media, define media, media net, media news, media wiki, the media, media meaning, news media, mediasite, definition of media, www media markt, media watchdog, www media, web media, Narendra Modi, India Media, News, Rahul Gandhi, Hindutva, Maharashtra, Mumbai, Tamilnadu, Uttar Pradesh, Yogi Adityanath, Baba Ramdev, IMA, Patanjali, Ayurveda,Homeopathy, Allopathy,